Je hebt het mogelijk zelf wel eens meegemaakt of bij iemand in je omgeving gezien; een enkelverzwikking, ook wel een enkeldistorsie of inversietrauma genoemd.
Met name in de herfst, als je eens een bosloopje doet en dan van een heuveltje naar beneden wat harder doorloopt en er lekker veel blaadjes op het pad liggen kan je voet plotseling een draaibeweging op een oneffen gedeelte of een boomwortel maken. Onmiddellijk voel je een scherpe pijn aan de buitenkant van de enkel en moet je stoppen. In het beste geval kan je even daarna nog doorlopen en de training hervatten maar in een ernstiger geval kan je niet meer door en ga je strompelend naar huis….
Jaarlijks ondervinden ongeveer 600.000 mensen in Nederland een enkelblessure na een traumamoment. In meer dan de helft van de gevallen gebeurt dit tijdens het sporten. 25% van deze groep gaat met de klachten naar een fysiotherapeut. Van de patiënten die het sporten na behandeling hervatten kan circa 60-90% binnen 12 weken zijn of haar sport weer op hetzelfde niveau beoefenen als voor het trauma.
Als je met een enkelblessure te maken krijgt kan je op basis van een eigen inschatting de ernst van deze blessure al wat inschatten door je onder andere de vraag te stellen of er mogelijk zelfs sprake is van een breuk in de enkel.
Kan ik 2x2 passen wandelen? Zo niet, of heb je hier twijfel over dan kan je het beste zo snel mogelijk naar de spoedeisende hulp gaan of een afspraak maken met je huisarts.
Denk je dat er geen sprake van een breuk is, maar kan je de enkel verder niet goed belasten dan kan een (sport)fysiotherapeut jou helpen met het herstel gericht op snelle hervatting van je (sport)-activiteiten.
Symptomen acute laterale enkelverzwikking
- De pijn zit vooral aan de buitenzijde maar soms ook aan de binnenzijde van de enkel.
- De enkel is dik aan de buitenzijde en kan stijf en warmer aanvoelen.
- Soms is een duidelijke hematoom (bloeduitstorting) aanwezig wat kan wijzen op een enkelband die is in- of zelfs afgescheurd.
- Wandelen gaat lastig of helemaal niet doordat je niet op de hak kan landen of kan afwikkelen.
- In rust voel je de enkel licht zeuren en tijdens belasten wordt dit erger.
Circa 15% van de mensen die een enkeldistorsie doormaken, scheuren ook de banden die aan de voorzijde liggen (tussen het scheenbeen en het kuitbeen, zie ook lig. talofibulare anterius). Zie de afbeelding hieronder. Als het trauma ernstiger is kunnen ook weefsels daaromheen aangedaan zijn.
Intake en onderzoek
De fysiotherapeut zal na een vraaggesprek bekijken of het geïndiceerd is om een fysiotherapeutisch onderzoek uit te voeren bij de enkelverzwikking. Vaak is het verstandig om de afspraak ongeveer 4 tot 5 dagen na het ongeval te hebben omdat door de aanvankelijke zwelling minder goed onderzoek kan worden gedaan. Als er besloten wordt dat de klacht onder fysiotherapie valt, worden de bevindingen na het onderzoek besproken en wordt overgegaan naar een gericht behandelplan.
Behandeling
De prognose van een originele enkeldistorsie met een ‘normaal’ herstelproces leidt binnen 6 tot 8 weken tot functieherstel en genezing zonder restletsels. Binnen twaalf weken kunnen de meeste patiënten weer op hetzelfde niveau sporten als voor het trauma.
In de revalidatieperiode tijdens deze weken maakt je enkel verschillende herstelfases (3 stuks) door.
Fase 1. In de acute fase (0-5 dagen) moet er goed worden afgewisseld met rust, elevatie en compressie. Er zijn ontstekingsfactoren aanwezig (zwelling, warmte en bewegingsbeperkingen). Wetenschappelijk gezien is men steeds meer van mening dat koelen met ijs het herstel niet bevorderd en zelfs kan vertragen, daarom kan je dit beter achterwege laten. Het lichaam moet tenslotte in deze fase zelf herstellen. Belangrijk is om te weten wat je wel en niet mag, bespreek dit dan ook goed met jouw fysiotherapeut.
Fase 2. Na de acute fase komt de proliferatiefase (5-10 dagen). De compressie mag eraf en maakt plaats voor een taping om de inversiebeweging (draaibeweging van de enkel) tegen te gaan. De patiënt mag op geleide van pijn de belasting weer opbouwen, het liefst zonder krukken.
In deze fase zijn de volgende punten essentieel:
- Beperkingen in het enkelgewricht worden gemobiliseerd om meer bewegingsvrijheid te krijgen.
- Er wordt een start gemaakt met stabiliteitsoefeningen om de kapotte vezels in de banden en spieren weer ‘goed te leggen’.
- Het juist belasten van de voet is essentieel, daarom worden er loopoefeningen geoefend.
- Tegen welke beperkingen loopt men aan in het dagelijks leven? Kan er alweer gewerkt worden en hoe kan ik dit realiseren?
Fase 3a: de vroege remodelleringsfase (11-21 dagen / 3 weken).
Hier gaan we verder met fase 2 alleen de belasting wordt geleidelijk opgevoerd.
- De oefeningen voor spierkracht, stabiliteit en bewegelijkheid zijn van belang en worden opgevoerd.
- Er wordt gekeken of er meer gewandeld kan worden en wanneer later weer een start met hardlopen/sporten mag worden gemaakt.
- Statische oefeningen gaan naar meer dynamische oefeningen op basis van functionele oefeningen passend bij de sport die patiënt beoefent.
Fase 3b: de late remodelleringsfase (3 tot 6 weken).
- Het nog meer verbeteren van de belastbaarheid van de enkel, van loopvaardigheden en vaardigheden die nodig zijn op het werk of bij huishoudelijke taken en bij sportbeoefening staat hierin centraal.
- Doorgaan en opbouwen van de belastbaarheid door de spierkracht verder uit te bouwen.
- Sprongoefeningen, met een progressieve opbouw en met verschillende ondergronden worden getraind.
Aan het eind van de revalidatie worden de puntjes op de i gezet en adviezen meegegeven over de laatste opbouw, adviezen bij terugkomst van sporttrainingen en/of wedstrijden en preventie van nieuwe enkelklachten worden besproken.